Q&A
Vraag en antwoord
Stadsblokken-Meinerswijk
1 Wat is Stadsblokken-Meinerswijk?
In het hart van Arnhem ligt een uniek gebied: Stadsblokken Meinerswijk, een groene enclave aan de zuidoever van de Rijn. Stadsblokken Meinerswijk is ruig en lieflijk tegelijk, met groene oevers, veel water, dichte wilgenbossen en open grasvlaktes. De Arnhemmer kwam tot nu toe nog maar zelden met het gebied in aanraking, omdat het gebied moeilijk toegankelijk is, ruig en op sommige plekken vervuild of verslonsd. Sinds 2008 zijn de politiek en inwoners van Arnhem met elkaar in gesprek om dit te verbeteren. Die verbetering is mogelijk geworden nadat Arnhem zich tijdens een referendum in 2016 positief uitsprak over verdere uitwerking van het plan De Eilanden.
2 Wie is er eigenaar?
Het gebied Stadsblokken Meinerswijk is opgesplitst in diverse eigendommen, waaronder dat van de gemeente Arnhem. KondorWessels Projecten (KWP) is de grootste particuliere grondeigenaar, nadat zij in het najaar van 2015 alle percelen in Stadsblokken Meinerswijk kocht die in bezit waren van de curator van het failliete Phanos Nederrijn.
3 Voor hoeveel % is KWP eigenaar van het gebied?
Vóór de overdracht was ongeveer 50% van Stadsblokken Meinerswijk in handen van KWP. De andere helft is voor een groot deel eigendom van de overheid (gemeente Arnhem, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer). KWP heeft in december 2018 70 hectare natuurgronden in het uiterwaardenpark Stadsblokken Meinerswijk overhandigd aan de gemeente Arnhem en straks – na het onherroepelijk worden van het Bestemmingsplan – nog zo’n 56 hectare.
4 De grond is van KWP. In hoeverre betekent dit dat KWP bepaalt wat er met het gebied gebeurt?
KWP is eigenaar van het gebied en heeft dus een belangrijke rol als regisseur van de toekomstplannen voor Stadsblokken Meinerswijk. Tussen 2013 en 2015 is er op basis van de Gebiedsvisie een prachtig plan voor het gebied geschreven dat de uitgangspunten schetst die nodig zijn om de sterke punten van het gebied te versterken en de zwakkere punten aan te pakken. In dat plan, De Eilanden 2.0, staan meer natuur, cultuur en recreatie, opschoning van de huidige verslonzing en grotere toegankelijkheid van het gebied voor de Arnhemmer centraal.
KWP werkt dat plan nu samen met partners verder uit. Zo is in 2017 een stap gezet door binnen het in 2016 vastgestelde Uitwerkingskader een Masterplan, De Eilanden 3.0, op te stellen. Dit plan is in december 2017 door de gemeenteraad van Arnhem vastgesteld. Het opstellen van het beste plan voor Arnhem kan echter niet zonder samenwerking met belangstellenden in Arnhem. Daarom blijven wij in gesprek met de Arnhemse politiek, inwoners van Arnhem en andere belanghebbende partijen. Over inspraakmogelijkheden wordt steeds tijdig en transparant gecommuniceerd en we doen geregeld verslag van interessante gesprekken en inzichten.
Plan
5 Wat zijn jullie plannen met het gebied?
Stadsblokken Meinerswijk wordt een plek waar natuur, cultuur, recreatie en wonen samenkomen. Waar de natuur alle ruimte krijgt in een prachtig rivierenlandschap. Een prachtig project dat na voltooiing Arnhem-Noord en -Zuid met elkaar verbindt. Meer ruimte voor de rivier, meer natuur, meer recreatie en het aanpakken van de verslonzing, dát zijn de uitgangspunten van de plannen van KWP voor Stadsblokken Meinerswijk. Het is onze ambitie om voor Arnhem een natuur- en recreatiegebied te realiseren dat in Nederland zijn weerga niet kent. Die ambitie wordt gesteund door Arnhem, zo blijkt uit de uitslag van het referendum over de toekomst van het gebied dat op 30 november 2016 werd gehouden. Een ruime meerderheid sprak zich toen positief uit voor verbetering van deze onbenutte parel midden in Arnhem.
Stadsblokken Meinerswijk biedt enorme kansen voor Arnhem. Maar er zijn op dit moment nog veel verwaarloosde, zwakke en vervuilde plekken, zoals het industriële bedrijventerrein Meijnerswijk en Stadsblokken met haar oude havens. We willen deze twee locaties graag verbeteren. Samen met de gemeente en de inwoners van Arnhem wil KWP het gebied toegankelijk en aantrekkelijk maken voor de stad. Ook geven wij de gemeente een aaneengesloten en daardoor goed te beheren natuurgebied van 126 hectare (dit is ruim 193 voetbalvelden) terug, zonder dat daar in enige vorm een verhoging van de gemeentebelastingen voor nodig is. Wij maken dat mogelijk door een oppervlakte, minder dan 1 procent van het hele gebied, voor woningbouw te bestemmen. Er wordt nergens in de natuur gebouwd. Ruim 99 procent wordt dan beschikbaar voor natuur, recreatie en cultuur op een schaal die nu nog nergens mogelijk is binnen de Arnhemse stadsgrenzen.
6 Ik lees soms over het plan De Eilanden, hoe zit dat precies?
De plannen voor Stadsblokken Meinerswijk hebben onder diverse namen bekend gestaan. In het verleden werd er bijvoorbeeld gesproken over De Eilanden. In deze fase van de planvorming refereren wij steeds naar het Bestemmingsplan Gebiedsontwikkeling Stadsblokken Meinerswijk. Dat is de werktitel voor de huidige fase van de planvorming. Het Bestemmingsplan Gebiedsontwikkeling Stadsblokken Meinerswijk omvat de gebieden Stadsblokken en delen van Meinerswijk (inclusief Meinerseiland).
7 Ligt het plan vast?
Nee de plannen liggen nog niet vast. Wel liggen de kaders vast van het Uitwerkingskader (2016) en het Masterplan (2017) waarbinnen de plannen gemaakt worden. KWP werkt op dit moment met een projectteam en in samenwerking met de gemeente aan een definitief plan.
Na een fase waarin KWP alle geïnteresseerden en belanghebbenden middels een participatietraject de ruimte gaf om in te spreken en mee te denken, worden in deze fase de al bestaande relaties met belanghebbenden onderhouden en verder uitgebouwd en ligt de focus op het betrekken van deze partijen bij meer concrete vraagstukken. Daarbij wordt nieuwe maar ook eerder ingebrachte input van geïnteresseerden en belanghebbenden gebruikt. Input die past binnen de kaders van het Uitwerkingskader en het Masterplan.
Als u ideeën heeft over de toekomst van het gebied, mag u altijd bellen of e-mailen, langskomen tijdens het inloopspreekuur te Meinerswijk of deelnemen aan de bijeenkomsten en evenementen die wij in 2019 organiseren. Via Facebook (@StadsblokkenMeinerswijkArnhem) blijft u op de hoogte van het programma.
8 Ik hoor de term "Gebiedsvisie" vaak langskomen. Wat is dat?
De gemeente wil al heel lang een betere toekomst voor Stadsblokken Meinerswijk. Daarom is in 2012 een Gebiedsvisie opgesteld waarin de wensen en eisen voor ontwikkeling zijn opgeschreven. Die Gebiedsvisie is tot stand gekomen na een uitgebreide inspraakronde voor Arnhemmers. De Gebiedsvisie is uitgangspunt geweest van alle ideeën die de afgelopen jaren voor het gebied zijn bedacht, inclusief het plan De Eilanden. Op onderdelen worden er andere keuzes gemaakt. In De Eilanden is de totale te bebouwen oppervlakte bijvoorbeeld met bijna een vijfde teruggebracht ten opzichte van de eerste versie van het plan, de gebiedsvisie.
9 Wat is het Uitwerkingskader?
Het referendum in 2016 ging over het door de gemeente ontwikkelde Uitwerkingskader. Het Uitwerkingskader schept kaders om iets te mogen bestemmen. Het is geen uitgewerkt plan voor Stadsblokken Meinerswijk, maar tekent enkel de lijnen waarbinnen er in de toekomst een plan gecreëerd kan worden. Kaders zoals maximale oppervlaktes, hoogtes en duurzaamheidseisen. Na een positieve uitslag tijdens het referendum stemde ook de raad met dit Uitwerkingskader in.
10 Wat is het Masterplan?
Het afgelopen jaar is het Masterplan voor Stadsblokken Meinerswijk tot stand gekomen. Het Masterplan, dat zich houdt aan de spelregels van de Gebiedsvisie (2012) en het Uitwerkingskader (2016), is op 7 december (2017) tijdens een informatieavond aan de stad gepresenteerd en vervolgens op 18 december 2017 door de gemeenteraad vastgesteld. Het Masterplan doet uitspraken op hoofdlijnen. Het is nog geen definitief plan. Met deze hoofdlijnen werkt KWP toe naar de verdere concretisering en uitwerking van de plannen voor Stadsblokken Meinerswijk.
Een aantal thema’s is leidend in het Masterplan. Zo ligt onze focus op de rivier, het landschap en de natuur. Met het plan ontstaat er meer ruimte voor de Rijn. De nevengeul brengt de Plas van Bruil in directe verbinding met de rivier en op de plek van het oude fabrieksterrein Meinerswijk ontstaat het Meinerseiland. Bovendien krijgt Stadsblokken Meinerswijk straks omgerekend zo’n 70 voetbalvelden aan nieuwe natuur. De hekken en verbodsbordjes verdwijnen en het gebied wordt één onafgebroken geheel waarbij het natuurbeheer echt wordt teruggegeven aan de stad.
Maar ook cultuurhistorie, recreatie en de ontsluiting van het gebied krijgen in het Masterplan een belangrijke plek. Zo geeft het festivalterrein met permanente festivalvoorzieningen een impuls aan de culturele ambities van de stad. Veel nieuwe fiets- en wandelpaden, aaneensluiting van voorheen doodlopende routes en slimme toe- en uitgangsroutes zorgen voor een goede entree naar het gebied, veiligere verkeerssituaties en ontlasting van het verkeer in Malburgen.
De tweede helft van het document gaat gedetailleerd in op de drie ontwikkelgebieden: het nieuw te vormen Meinerseiland, de Haven van Workum en de ASM Haven. Ieder gebied kent een eigen ontwikkelprogramma dat de spelregels van het Uitwerkingskader respecteert.
11 Hoe kijkt de Arnhemse politiek aan tegen het plan?
Net als de Arnhemse burger staat ook een grote meerderheid binnen de gemeenteraad achter uitwerking van De Eilanden tot een definitief plan voor Stadsblokken Meinerswijk. De gemeenteraad stemde eind 2016 vóór het Uitwerkingskader en in december 2017 voor het Masterplan. Het Uitwerkingskader en het Masterplan bevatten de spelregels waaraan de toekomstige ontwikkelaar van het gebied zich moet houden bij het opstellen van de plannen.
12 Hoe kijken bewoners van het gebied aan tegen het plan?
Wij kunnen natuurlijk niet in de hoofden van alle bewoners kijken, maar duidelijk is dat er bij sommige bewoners weerstand bestond tegen het plan voor kleinschalige woningbouw in het gebied. Wij staan echter voor een plan dat niet slechts de belangen van een kleine groep bewoners van het gebied dient, maar ten goede komt aan heel Arnhem in de vorm van meer natuur, cultuur en recreatie. Maar net als voor andere belangstellenden in Arnhem hebben we omwonenden deelgenoot gemaakt van de planvorming. We blijven in gesprek met hen en zij kunnen net als anderen ideeën en wensen aandragen.
13 Hoeveel verdient KWP naar verwachting met het plan?
De Eilanden is een kostendekkend plan. Dat is ook het uitgangspunt van de Gebiedsvisie van de gemeente Arnhem. De meeste ingrepen die worden voorgesteld kunnen worden gerealiseerd zonder een beroep te doen op de gemeente (en dus de belastingbetaler). Dat betekent dat er ook opbrengsten in het gebied gegenereerd moeten worden. Opbrengsten die reëel gesproken alleen gehaald kunnen worden uit de bouw van een beperkt aantal woningen.
14 Welke bezwaren zijn er tegen het plan (geweest)?
In de aanloop naar het referendum in november 2016 lieten zowel voor- als tegenstanders van het plan zich horen. Als je echter de wensen van de twee groepen naast elkaar en naast ons plan zet, zie je dat iedereen in feite hetzelfde wil voor het gebied. We willen het gebied allemaal toegankelijk maken voor alle Arnhemmers en werken vanuit behoud van kernwaarden met gezonde, duurzame sociale, maatschappelijke, ecologische en financiële uitgangspunten. En we staan allemaal voor het behoud, verbetering en uitbreiding van de natuur in het gebied. Het enige verschil tussen de meningen is dat KWP er middels zeer kleinschalige woningbouw een realistisch en financieel haalbaar plan van maakt. Zonder woningbouw op 1% van het gebied is het financieel niet haalbaar om het gebied op te knappen en grotendeels terug te geven aan de gemeente.
15 Wat is een Bestemmingsplan?
Het Bestemmingsplan is kort gezegd een juridische uitwerking van het Masterplan De Eilanden 3.0 waarbij de functies per gebied zijn vastgelegd. Er staat onder andere in beschreven welk deel van het gebied bestemd is voor bijvoorbeeld natuur, recreatie, bedrijvigheid of wonen. Een Bestemmingsplan beschrijft nauwkeurig in welk gebied wel en niet gebouwd mag worden. Daarnaast beschrijft een Bestemmingsplan hoe hoog of diep de bebouwing maximaal mag zijn. Een Bestemmingsplan is juridisch bindend. Dit betekent dat iedereen, burgers én overheid, zich eraan moet houden. Een Bestemmingsplan gaat nog niet in op details zoals de architectuur van de gebouwen of woningen. Dat komt ter sprake in uitwerking van het integraal stedenbouwkundig plan, het beheerplan, het beeldkwaliteit- en inrichtingsplan. Het doel van een Bestemmingsplan is om ongewenste ontwikkelingen tegen te houden en gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken. Het Bestemmingsplan geldt als toetsingskader bij bijvoorbeeld de afgifte van omgevingsvergunningen en geeft een beeld van de te verwachten ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied.
16 Wie is verantwoordelijk voor het Bestemmingsplan?
De gemeente is verantwoordelijk voor het Bestemmingsplan. KWP heeft de gemeente Arnhem verzocht om een Bestemmingsplan voor Stadsblokken Meinerswijk op te stellen. De basis hiervoor zijn het Uitwerkingskader (2016) en het Masterplan (2017).
17 Planning
- Januari tot voorjaar 2018: opstellen ontwerpbestemmingsplan inclusief overleg met belanghebbenden en geïnteresseerden.
- Voorjaar 2018: voorleggen ontwerpbestemmingsplan aan College.
- Februari 2019: ontwerpbestemmingsplan en andere vergunningen worden ter inzage gelegd. Hierop volgt de zienswijzeperiode. Deze periode van zes weken wordt formeel door de gemeente bekend gemaakt. Belangstellenden en belanghebbenden kunnen dan hun zienswijzen indienen bij de gemeente.
- Februari 2019: informatieavond ontwerpbestemmingsplan, Waterwetvergunning, de ontheffing en vergunning Wet Natuurbescherming en de ontgrondingenvergunning.
- Nog onbekend: stemming in de raad.
18 Wanneer is een Bestemmingsplan geldig?
Onderstaand ziet u de verschillende stadia waar een Bestemmingsplan doorheen moet gaan voordat het officieel geldig is:
Ontwerpplan
Het ontwerpplan is de versie van het plan die de officiële voorbereidingsprocedure ingaat, voorgeschreven in de Wro.
Vastgesteld plan
Na vaststelling door de gemeenteraad wordt gesproken van een vastgesteld Bestemmingsplan. Het vastgesteld plan treedt na afloop van de beroepstermijn in werking, tenzij er een verzoek om voorlopige voorziening (een schorsingsverzoek) is ingediend bij de Raad van State.
Onherroepelijk Bestemmingsplan
Een Bestemmingsplan wordt onherroepelijk de dag na afloop van de terinzagelegging van het vastgestelde plan, tenzij er bij de Raad van State beroep is ingesteld. Dan wordt het plan pas onherroepelijk na de uitspraak van de Raad van State over het ingestelde beroep, afhankelijk van de strekking van de uitspraak.
19 Jullie maken ook een stedenbouwkundig plan, wat regelen jullie in dit plan?
Een stedenbouwkundig plan is een gedetailleerde uitwerking van het Masterplan. Er wordt beschreven uit welke lagen het stedenbouwkundig plan is opgebouwd: openbare ruimten, hoofdwegen, het watersysteem, het landschappelijk patroon en woongebieden.
KWP en gemeente Arnhem hebben gekozen voor een integrale benadering met een voortdurende afstemming van de stedenbouw, de architectuur en de openbare ruimte. Daarom worden gelijktijdig met het stedenbouwkundig plan, het schetsontwerp voor de landschappelijke inpassing en de openbare ruimte, ook het beeldkwaliteit plan voor de bebouwing uitgewerkt. Het resultaat van het ontwerptraject is een voorlopig ontwerp integraal stedenbouwkundig plan (VO-SP) en bestaat uit een stedenbouwkundig plan, beeldkwaliteitplan (BKP) en een schetsontwerp openbare ruimte.
20 Hoe kijkt Rijkswaterstaat aan tegen de plannen?
De plannen kunnen alleen hun doorgang vinden als Rijkswaterstaat en de provincie Gelderland de vergunningen verlenen die hiervoor nodig zijn. Denk daarbij aan de Waterwetvergunning en de vergunning Wet Natuurbescherming. De provincie en Rijkswaterstaat oordeelden beide tussentijds positief en zullen nu eerst de ontwerpbeschikkingen ter inzage publiceren. Deze beschikkingen worden in coördinatie met het ontwerpbestemmingsplan opgepakt en tegelijkertijd ter inzage gelegd. Na de terinzagelegging volgt nog een informatieavond voor de stad Arnhem, waarin Arnhemmers zich kunnen laten informeren over de inhoud van de Waterwetvergunning en zijn er wettelijke mogelijkheden voor het indienen van zienswijzen.
21 Welke vergunningen hebben jullie nog meer nodig?
Naast de Waterwetvergunning hebben we een ontgrondingenvergunning en een ontheffing en vergunning Wet natuurbescherming nodig. Deze staan hieronder omschreven:
Ontgrondingenvergunning
Een onderdeel van de rivier verruimde maatregelen in de aanvraag Waterwetvergunning, is het graven van een nevengeul. Omdat hierbij bodem wordt afgegraven, is een ontgrondingenvergunning nodig. De aanvraag is inmiddels ingediend bij de provincie Gelderland. De provincie beoordeelt de aangeleverde gegevens en vraagt, indien nodig, om aanvulling of verduidelijking. Daarna stelt de provincie een ontwerpbeschikking op. Gelijktijdig met de terinzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan, zal de provincie Gelderland ook de ontwerpbeschikking ontgrondingenvergunning publiceren. Na de terinzagelegging volgt nog een informatieavond voor de stad Arnhem, waarin Arnhemmers zich kunnen informeren over de inhoud van de ontgrondingenvergunning en zijn er wettelijke mogelijkheden voor het indienen van zienswijzen.
Ontheffing en Vergunning Wet Natuurbescherming
Er leven veel verschillende planten- en dierensoorten in het gebied Stadsblokken Meinerswijk. Ter bescherming van deze planten- en dierensoorten is daarom goede Natuurbescherming belangrijk. Wanneer het met de natuur goed gaat, is er ook meer ruimte voor economische en andere maatschappelijke activiteiten. Vanaf 1 januari 2017 bepalen de provincies voor hun gebied wat wel en niet mag in de natuur. Zij zijn verantwoordelijk voor de vergunningen en ontheffingen. In de vergunning of ontheffing zijn onder andere de maatregelen opgenomen om overlast zoveel mogelijk te voorkomen of compenseren. De aanvraag om een ontheffing en vergunning Wet Natuurbescherming is inmiddels ingediend bij de provincie Gelderland. De provincie beoordeelt de aangeleverde gegevens inhoudelijk en vraagt indien nodig om aanvulling of verduidelijking. Daarna stelt de provincie een ontwerpbeschikking op. Gelijktijdig met de terinzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan, zal de provincie Gelderland ook de ontwerp beschikking vergunning Wet Natuurbescherming en ontheffing publiceren. Na de terinzagelegging volgt nog een informatieavond voor de stad Arnhem, waarin Arnhemmers zich kunnen laten informeren over de inhoud van de ontheffing en vergunning Wet Natuurbescherming en zijn er wettelijke mogelijkheden voor het indienen van zienswijzen.
22 Ik lees over een coördinatiebesluit, wat houdt dat precies in?
Op 18 december 2017 werd het Coördinatiebesluit vastgesteld. Het coördinatiebesluit heeft als doel de aanvraag van de benodigde vergunningen zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Door het coördinatiebesluit kunnen de besluiten die nodig zijn voor de realisering van het traject gelijktijdig in procedure gebracht worden. De route richting Bestemmingsplan wordt nu in coördinatie met de Waterwetvergunning, de ontheffing en vergunning Wet Natuurbescherming en de ontgrondingenvergunning opgepakt.
23 Wat is er allemaal nodig voor indiening van het plan?
Het Masterplan, dat zich houdt aan de spelregels van de Gebiedsvisie (2012) en het Uitwerkingskader (2016), is op 7 december (2017) tijdens een informatieavond aan de stad gepresenteerd en vervolgens op 18 december 2017 door de gemeenteraad vastgesteld. Nu werken we toe naar het Bestemmingsplan. In het Bestemmingsplan legt de gemeente vast welke functies op welke plaats zijn toegestaan. De route richting Bestemmingsplan zal in coördinatie met andere plannen en wetten, namelijk de Waterwetvergunning, de ontheffing Wet Natuurbescherming, de MER en de ontgrondingenvergunningworden opgepakt.
De stap daarna is het verder in detail uitwerken van de plannen voor Stadsblokken Meinerswijk. Voorbeelden van deze uitwerking zijn een inrichtingsplan, een beheerplan en natuurlijk de ontwerpen van de gebouwen. In deze fase spreken we dus niet meer van kaders maar van details.
Natuur
24 Hoeveel procent blijft er natuur, hoeveel wordt er bebouwd?
Ruim 99% van heel Stadsblokken Meinerswijk blijft beschikbaar voor natuur, cultuur en recreatie.
25 Is dit meer of minder natuur dan er nu is?
De natuuroppervlakte wordt flink uitgebreid. We willen het bebouwde oppervlakte, nu nog bestaande uit verouderde en industriële bouwwerken, vervangen door kleinschalige woningbouw op een kleiner oppervlakte. De oppervlakte van Stadsblokken Meinerswijk bedraagt 289 hectare. Doordat 96 procent van het gebied dat in eigendom is van KWP (een oppervlakte van 2x park Sonsbeek) aan de gemeente Arnhem wordt teruggegeven, krijgt de gemeente een enorm aaneengesloten stuk natuur in handen. De kans bestaat zo dat het gebied via het Gelders Natuurnetwerk in de toekomst wordt omgedoopt tot Nationaal Park. Door de ontwikkeling van De Eilanden komt er namelijk ongeveer 23 hectare nieuwe natuur bij in het gebied.
26 Waarom geven jullie een groot deel van het gebied terug aan de gemeente?
We hebben dit met de gemeente afgesproken omdat er voor realisatie van het hele project slechts kleinschalige woningbouw op minder dan 1 procent van het totale gebied nodig is. De rest van het gebied bestaat uit natuur- en recreatiegebied voor Arnhem. KWP geeft 96 procent van haar eigendom, 142 hectare natuurgebied, terug aan Arnhem, omdat dan alle natuur onder één beheer wordt gevoerd en omdat dan alle natuur in het gebied onder één beheer komt. De kans bestaat dat het gebied ooit wordt omgedoopt tot Nationaal Park.
27 Wordt het gebied een Nationaal Park?
Dat is niet zeker, maar de kans erop wordt aanzienlijk vergroot. Doordat 96 procent van het eigendom van KWP aan de gemeente Arnhem wordt teruggegeven, kan het gebied via het Gelders Natuurnetwerk wellicht in de toekomst worden omgedoopt tot Nationaal Park. Door de ontwikkeling van De Eilanden komt er namelijk ongeveer 23 hectare nieuwe natuur bij in het gebied. Momenteel is de kans nihil, omdat de helft van Meinerswijk geen eigendom van de gemeente is. Gezien het budget van de stad lijkt een investering van tientallen miljoenen in de aankoop van deze gronden geen realistische optie.
28 In hoeverre wordt de natuur bedreigd door het plan?
De natuur is adembenemend mooi in Stadsblokken Meinerswijk. Het is een thuis voor bevers, ganzen en watervogels. Er grazen wilde paarden en runderen. Wind en water hebben er vrij spel. Dit gebied blijft groen zoals het is. De plannen zijn duidelijk: Meinerswijk moet Meinerswijk blijven. En dat gebeurt ook: er wordt niet gebouwd in het uiterwaardenpark. Alleen het gebied Stadsblokken Meinerswijk wordt gebruikt voor culturele en recreatieve activiteiten. Het natuurgebied zal gewoon natuur blijven. Het idee is juist om de bestaande natuur te verbeteren en nog beter toegankelijk te maken. En daarbij wordt zelfs nog natuur toegevoegd. Er komt 23 hectare nieuwe natuur bij. Strand, bossen, duinen, zwem- en vaarwater en kilometers begaanbare oever. De natuur wordt dus niet bedreigd maar juist verbeterd.
29 In hoeverre is het natuurgebied toegankelijk voor iedereen? En hoe verandert dat met het plan?
Momenteel zijn grote delen van het natuurgebied niet toegankelijk voor de Arnhemmer. Zo ontneemt het huidige afgesloten fabrieksterrein Meinerswijk de mogelijkheden voor Arnhemmers om aan de oevers van de Rijn te verblijven. Dit staat een gezonde relatie tussen Arnhem en zijn uiterwaardengebied in de weg. Door het graven van een nieuwe nevengeul wordt het oude fabrieksterrein getransformeerd in een natuurlijk schiereiland met voor iedereen toegankelijke oevers. Dat betekent een aantal nieuwe lange lijnen die aantrekkelijke routes vormen, door Meinerswijk, over Stadsblokken en tal van mooie verblijfplekken. Bovendien wordt 96 procent van de grond van KWP teruggegeven aan de gemeente Arnhem, wat veel zal betekenen voor de publieke toegankelijkheid van het gebied.
Bebouwing
30 Waar en hoeveel wordt er precies gebouwd?
Stadsblokken Meinerswijk is ruig en lieflijk tegelijk. Met groene oevers, veel water, dichte wilgenbossen en open grasvlaktes. Maar er zijn ook twee verwaarloosde, zwakke plekken: het Bedrijventerrein Meijnerswijk en Stadsblokken met haar oude havens.
KWP wil deze locaties aanpakken en verbeteren. Gekozen is voor gemengde woningbouw als vervanging van Bedrijventerrein Meijnerswijk en bebouwing op Stadsblokken, die refereert aan de bebouwing ten tijde van de aanwezigheid van de ASM-werf.
Het plan gaat uit van kleinschalige woningbouw op het gebied. En de bewering dat Meinerswijk ‘volgebouwd’ wordt, houdt geen stand: het gaat om minder dan 1 procent van het totale gebied. In de plannen gaan we uit van maximaal 430 woningen. Op Meinerseiland 80 woningen en 350 woningen op Stadsblokken.
Recreatie
31 Welke recreatiemogelijkheden komen er?
Met respect voor de havengeschiedenis wordt het gebied getransformeerd tot een actief eiland met rondom de havens verschillende stedelijke sferen en (watergebonden) programma’s, zoals een jachthaven, horeca, een tribunepark met drijvend podium en de historische scheepswerf in de oude ASM-haven. Nog aanwezige industriële restanten krijgen in de openbare ruimte nieuwe betekenis, zoals een oude scheepsgalerij die getransformeerd wordt tot een havenrestaurant. Daarnaast zijn ook de architectuur van de gebouwen en de sfeer van de openbare ruimte geïnspireerd op de vroegere havenbebouwing. Aan de kop van het eiland ontstaat een spectaculair rivierduinlandschap, met daarin uitgesneden een sportbaan, waar ook festivals georganiseerd kunnen worden.
32 Kan het zijn dat er meer recreatiemogelijkheden komen dan in het plan staan?
Het plan De Eilanden 3.0 past binnen de kaders van de Gebiedsvisie uit 2012 en houdt zich aan de daarin gemaakte afspraken over de natuur, recreatie en culturele mogelijkheden. Er zal dus alleen binnen de afgesproken kaders worden ontwikkeld.
Cultuur
33 Welke culturele mogelijkheden komen er?
Het industriële en culturele erfgoed van het gebied wordt versterkt. De door rivierbos omsloten ASM-haven wordt een cultureel amfitheater, met een drijvend podium, horeca en terrassen op de kade van waaruit je de hele haven kunt overzien. De oude scheepshelling wordt omgetoverd tot een spectaculaire tribune aan het water, onder de bomen, met op de achtergrond de lichtjes van de stad. Ook kunnen de oude fabrieksgebouwen een nieuwe functie krijgen in de vorm van ateliers, een kunsthal of dependance van het Museum Arnhem. Over de invulling van dergelijke initiatieven in het gebied bestaan nog geen concrete plannen. Daarvoor gaan we graag in gesprek met Arnhemmers en Arnhemse organisaties met ideeën op dit vlak.
34 Hoe vaak per jaar zal het festivalterrein gebruikt worden?
Een van de twee koppen van Stadsblokken, tegen de John Frostbrug aan, is nu nog een kale vlakte waar soms een festival is. Dit kan een plek worden waar nog steeds festivals zijn of waar bijvoorbeeld door het plaatsen van een permanent podium meer optredens gefaciliteerd kunnen worden – maar wat de rest van het jaar als openbaar park functioneert. Het festivalterrein wordt een dynamisch rivierduinpark, met volop ruimte voor sporten, zonnen, barbecueën en kleine- en grootschalige festivals. Overigens biedt KWP momenteel op haar grond ook al kosten- en belangeloos onderdak aan een breed scala aan culturele initiatieven, zoals Cirque de la Liberté en het Paviljoen Stadsblokkenwerf. Dit zijn populaire initiatieven die het gebied en de stad Arnhem in zijn geheel verrijken.
KWP
35 Wie zijn jullie?
KWP is een gebiedsontwikkelaar. We geven gebieden een nieuw perspectief, gericht op de toekomstige behoefte van de omgeving. KWP heeft veel ervaring in Arnhem wat betreft het opleveren van projecten die in goede samenwerking met gemeente en inwoners tot stand zijn gekomen. Neem bijvoorbeeld ons project aan de Koningsweg, een prachtige culturele enclave op een oud militair terrein. De sleutel van het succes is samenwerking, waarbij iedereen zich verantwoordelijk voelt voor het geheel. Met de aankoop van het gebied Stadsblokken Meinerswijk hebben wij een unieke kans gezien om dit ook in Arnhem te bewerkstelligen.
36 Wie zitten er in het projectteam?
KWP heeft als eigenaar van een groot deel van het gebied een regisseursrol in de planvorming. We werken samen met partners in de vorm van een projectteam, waarin ook Buro Harro en Bureau DeZwarteHond zitting nemen. Buro Harro is al sinds 2013 bij het plan betrokken. Het projectteam wordt steeds geholpen met de input, wensen en ideeën van alle Arnhemmers. Ook is het projectteam bijgestaan door verschillende experts van Aveco de Bondt, Goudappel Coffeng, Witteveen+Bos, Eelerwoude, Alcedo, De Issuemakers, Primum en WSP Explosievenpartij.
37 Welke rolverdeling is er tussen KWP en de gemeente?
Nu het Masterplan is vastgesteld, heeft de gemeente Arnhem zich officieel achter het plan van KWP geschaard en vinden zowel een groot deel van de procedurele stappen als de communicatie over het Bestemmingsplan gezamenlijk plaats. De route richting Bestemmingsplan wordt in coördinatie met andere plannen en wetten opgepakt, namelijk de Waterwetvergunning, de ontheffing en vergunning Wet Natuurbescherming, de MER en de ontgrondingenvergunning.
Realisatieovereenkomst
38 Wat is een realisatieovereenkomst precies en wat staat er precies in de realisatieovereenkomst?
- De Realisatieovereenkomst is een contract tussen de gemeente en KWP waarin de rechten en plichten ten aanzien van de ontwikkeling van Stadsblokken Meinerswijk zijn opgenomen. Het omvat alle afspraken over kosten, eigendom, beheer, exploitatie, ontwikkeling van het gebied, etc.
- De overeenkomst vloeit voort uit een intensieve samenwerking tussen KWP en de gemeente. Eerder tekenden de gemeente en KWP al een hoofdlijnenakkoord en daarvoor was er een intentieovereenkomst.
- De samenwerking rust op plannen en afspraken die breed worden gedragen door de stad. Zo werd na een positieve uitslag van het referendum, een groot mandaat van de stad, het Uitwerkingskader door de gemeenteraad vastgesteld. Ook stemde een forse meerderheid van de raad in 2017 vóór het Masterplan.
- Uitgangspunten van de realisatieovereenkomst zijn onder meer de vastgestelde kaders uit het Uitwerkingskader en Masterplan. Ook is bijvoorbeeld opgenomen dat de ontwikkeling van Stadsblokken Meinerswijk niet tot directe of indirecte kosten of tot (financiële) risico's voor de gemeente Arnhem mag leiden.
39 Gaat het hier om een realisatieovereenkomst tussen KWP en de stad?
Nee, de overeenkomst is een privaatrechtelijke overeenkomst tussen KWP en de gemeente Arnhem.
40 Welke rechten en plichten zijn er voor de stad?
De plichten voor KWP zijn duidelijk omschreven. Als wij ons niet aan de afspraken uit de realisatieovereenkomst houden, mogen wij niet ontwikkelen in het gebied. Het gaat onder ander om afspraken over kosten, planning, participatie, maatschappelijke bijdragen door KWP en nog veel meer. Voor de gemeente is er de plicht om het Bestemmingsplan en andere ontwerpbeschikkingen aan de inwoners van Arnhem ter inzage voor te leggen.
41 Van hoeveel procent is de gemeente nu eigenaar?
Vóór de overdracht was ongeveer 50% van Stadsblokken Meinerswijk in handen van KWP. De andere helft is voor een groot deel eigendom van de overheid (gemeente Arnhem, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer). KWP overhandigt nu 70 hectare natuurgronden in het uiterwaardenpark Stadsblokken Meinerswijk aan de gemeente Arnhem en straks – na het onherroepelijk worden van het Bestemmingsplan – nog zo’n 56 hectare.
42 Wat is de juridische waarde van zo’n overeenkomst?
Een realisatieovereenkomst is juridisch bindend voor beide ondertekenende partijen.
Bestemmingsplan
43 In hoeverre staat de realisatieovereenkomst los van het Bestemmingsplan?
- Een realisatieovereenkomst en Bestemmingsplan staan los van elkaar, maar een Bestemmingsplan kan niet worden vastgesteld zonder de aanwezigheid van een exploitatieovereenkomst. Een realisatieovereenkomst is een contract tussen ontwikkelaar en gemeente dat alle afspraken over ontwikkeling regelt. Een Bestemmingsplan is de juridische uitwerking van het Masterplan. Het verband tussen de twee is dat de realisatieovereenkomst tussen de gemeente en KWP een vereiste is waaraan voldaan moet worden voordat de gemeenteraad beslist over het Bestemmingsplan, zodat de gemeenteraad zeker weet dat het kostenverhaal voor de gemeente verzekerd is. Hierin is afgesproken dat vlak na vrijgave van het Bestemmingsplan door de gemeente de overdracht van de natuur zou plaatsvinden. Aan die afspraak wordt nu dus voldaan.
- Het totale gebied Stadsblokken Meinerswijk gaat om nog veel meer dan de percelen die we nu overdragen. Een deel heeft nu al de bestemming natuur en een deel heeft nog geen bestemming. De grondoverdracht gebeurt daarom in fases. In de eerste fase worden de gronden die al wel een natuurbestemming hebben overgedragen. In de tweede fase worden de percelen overgedragen die nu nog een agrarische en straks een natuur bestemming krijgen nadat het Bestemmingsplan onherroepelijk is geworden. Nu wordt dus circa 70 hectare natuurgronden overgedragen. De overige circa 56 hectare volgt na het onherroepelijk worden van het Bestemmingsplan.
- We hadden dit ook pas kunnen doen na het onherroepelijk worden van het Bestemmingsplan maar de belofte dat KWP deze natuurgronden zou overdragen was toch al gemaakt, dus waarom niet dan de overdracht nu al doen zodat de stad er al van kan profiteren.
44 We lezen dat jullie je niet aan het Uitwerkingskader en Masterplan houden?
- Het Bestemmingsplan is een juridisch uitwerking van het vastgestelde Uitwerkingskader en Masterplan. Het Bestemmingsplan voegt geen nieuwe planelementen toe en houdt zich volledig aan de eerder afgesproken kaders.
- In zowel Uitwerkingskader als Masterplan wordt niet gesproken over woningaantallen. Er is een maximaal bouwvolume van 20.000m2 footprint opgenomen. Deze getallen zijn, zoals afgesproken, nauwkeurig overgenomen in het Bestemmingsplan.
45 Wij hoorden dat de plannen een risico vormen voor de waterstand in het gebied. Hoe zit dit precies?
- Water is een belangrijk thema binnen de plannen voor Stadsblokken Meinerswijk. De gevolgen voor het waterpeil in het gebied en van de Rijn zijn nauwkeurig in kaart gebracht door KWP en adviesbureau Witteveen+Bos. Rijkswaterstaat heeft het ontwerpbesluit waterwetvergunning vrijgegeven voor inspraak en lijkt daarmee positief te oordelen over de Ruimte voor de rivier-maatregelen die horen bij dit plan, maar er gelden nog wettelijke mogelijkheden voor het indienen van zienswijzen. Pas daarna velt Rijkswaterstaat haar definitieve oordeel.
- Die maatregelen zorgen gemiddeld voor flinke een daling van het waterpeil in de Nederrijn en dus voor minder overstromingsrisico’s in de toekomst. De situatie verbetert, niet alleen voor Arnhem, maar voor heel Nederland.
- Hierover is uitgebreid gecommuniceerd met belanghebbende partijen, waaronder in- en omwonenden van het gebied tijdens diverse bijeenkomsten en met de gemeente en het college van B&W.
46 In hoeverre zijn de gronden geschikt voor de plannen?
- KWP heeft als onderdeel van haar verplichtingen bodemonderzoek naar de natuurgronden laten uitvoeren. De gemeente heeft gebruik gemaakt van haar recht om eigen, onafhankelijk onderzoek uit te laten voeren. Beide onderzoeken hadden dezelfde conclusie: de gronden zijn geschikt voor de functie natuur.
- De afspraak is dat KWP – indien nodig – alle werkzaamheden uitvoert voor de functie van het perceel. Dus als de functie van een perceel dat KWP overdraagt ‘natuur’ is, dan voeren wij alle werkzaamheden uit die nodig zijn om de functie natuur te kunnen voeren.
47 Hoe kijkt Rijkswaterstaat naar jullie plannen? En de provincie?
De plannen kunnen alleen hun doorgang vinden als Rijkswaterstaat en de provincie Gelderland de vergunningen verlenen die hiervoor nodig zijn. Denk daarbij aan de Waterwetsvergunning en de Vergunning Wet Natuurbescherming. De provincie en Rijkswaterstaat oordeelden beide tussentijds positief en de ontwerpbeschikkingen liggen nu ter inzage.